哈萨克语翻译：哈萨克语形动词及用例

　　形动词就是具有形容词性质的动词，它既有动词的语法特征也可以像形容词一样作为定语修饰名词。部分形动词还可以像名词一样添加格词尾和领属性人称。

　　哈萨克语形动词(есімше)主要有过去时形动词(өткен шақ есімше)、将来时形动词(келер шақ есімше)、目的将来时形动词(мақсатты келер шақ есімше)以及过去-将来时形动词(ауыспалы өткен шақ есімше/ауыспалы келер шақ есімше)。

　　1、过去时形动词

　　根据元音与辅音和谐律在词干上加-ған/-ген/-қан/-кен。例如：

　　оқы读-оқыған

　　көр看-көрген

　　ақ流-аққан

　　ет做-еткен

　　否定式词尾是-маған/-меген/-баған/-беген/-паған/-пеген。例如：

　　қал留，剩-қалмаған

　　көр看-көрмеген

　　оян睡醒-оянбаған

　　бөлін裂开-бөлінбеген

　　айт告诉-айтпаған

　　кеңес商量-кеңеспеген

　　用例：

　　Біткен істің міні жоқ, бітірген ердің кемі жоқ.

　　完成之事无可挑剔，成事之人无可非议。(біт完成，бітір使完成)

　　ұшқан құспан, жүгірген аң

　　飞禽，走兽(ұш飞， жүгір跑)

　　жұрттан ұғынған сөзі

　　从百姓那里听来的话

　　过去时形动词与位格连用表示做某某的时候。例如：

　　Ол жерге барғанда не дейміз?

　　我们去那儿的时候说些什么?(бар去)

　　过去时形动词与人称词尾或助动词连用时表示与过去相关的时态。例如：

　　Жүрегімде өшпейтін із қалдырған.

　　在我心里留下了不会磨灭的痕迹。(қалдыр留下)

　　Олар кіргенде кино әлдеқашан басталып кеткен еді, басын көре алмады.

　　他们进去的时候电影早就开始了，没能看到开头。(词干加-кен еді-表示前经历过去时)

　　若后面接领属性人称词尾用于疑问句时表示加强语气。例如：

　　Оған да төтеп бере алмағаның ба?

　　你连他都对付不了吗?(алмағаның：ал能够-ма否定-ған过去时形动-ың你的)

　　2、将来时形动词

　　词干后面加-ар/-ер/-р。例如：

　　бар去-барар

　　біл知道-білер

　　сөйле说-сөйлер

　　否定式是在词干后加-мас/-мес/-бас/-бес/-пас/-пес。例如：

　　бар去-бармас

　　бер给-бермес

　　жаз写-жазбас

　　кез游荡-кезбес

　　айт告诉-айтпас

　　кет去-кетпес

　　用例：

　　Бұл мен үшін ұмытылмас күндер.

　　这是一段我难以忘怀的日子。(ұмытыл被忘记)

　　Тереңге түсіп кеттім, ұстар тал жоқ.

　　我往深处跳下，没有抓得住的树杈。(ұста抓)

　　这个形动词也可以作谓语。例如：

　　Тама-тама көл болар.

　　积水成渊。(бол成为)

　　Күн бірдемде жауып кете қоймас.

　　雨大概不会突然下起来。(қой助动词，表示动作突然发生)

　　否定式加从格表示还没就。例如：

　　Жігіт киім шешпестен суға секіріп түсті.

　　小伙子没脱衣服就跳入水中。(шеш解开，脱)

　　3、目的将来时形动词

　　词干上加-мақ/-мек/-бақ/-бек/-пақ/-пек构成，后面若再加-шы/-ші语气更加肯定。这个形态跟乌兹别克语-moqchi类似。例如：

　　бар-бармақ/бармақшы

　　кел-келмек/келмекші

　　жаз-жазбақ/жазбақшы

　　сүз过滤-сүзбек/сүзбекші

　　жат躺-жатпақ/жатпақшы

　　түс下-түспеқші

　　用例：

　　Айтпақ сөзің болса айта бер.

　　如果有要说的话尽管说。

　　Оған қағаз жазып амандаспақ ойым бар еді.

　　我有写信去问候的想法。(амандас问候)

　　作谓语时构成目的将来时。例如：

　　Жас қартаймақ, жоқ тумақ, туған өлмек.

　　年轻的将会衰老，没有的将会出生，出生的将会死亡。(қартай衰老，ту出生，өл死亡)

　　4、过去-将来时形动词

　　词干上加-атын/-етін/-йтін/-йтын。例如：

　　ал拿-алатын

　　беріл沉湎-берілетін

　　жетеле牵拉-жетелейтін

　　қара看-қарайтын

　　否定式词尾是-майтын/-мейтін/-байтын/-бейтін/-пайтын/-пейтін。例如：

　　ал拿-алмайтын

　　бер给-бермейтін

　　алдан受骗-алданбайтын

　　кісімсін妄自尊大-кісімсінбейтін

　　жат-жатпайтын

　　түс-түспейтін

　　用例：

　　Білімлі адам ешкашан алданбайтын адам емес.

　　有知识的人绝不会上当受骗。(алдан受骗)

　　Мен жүретін жол қане.

　　我要走的路在何方。(жүр走)

　　作谓语时构成各种时态。例如：

　　Күн болмаған болса еді, жер шарында ешқандай тіршілік болмайтын еді.

　　如果没有太阳，地球上就不会有任何生命。(бол有)

　　Әдемі кісі көзіме елестейтін.

　　我的眼里隐约出现一个相貌俊美的人。(елесте隐约出现)